la chandeleur
la fête des crêpes
Op 2 februari wordt “La Chandeleur” (Maria-Lichtmis) gevierd.
De Lichtmis is een christelijke feestdag die de presentatie van de Maagd Maria aan de tempel van het kind, Jezus, viert.
“Geen vrouwtje is zo arm, of ze maakt haar pannetje warm”. Met deze oude spreuk wordt verwezen naar Maria-Lichtmis, een feest exact 40 dagen na Kerstmis. Na Driekoningen, die 12 dagen na Kerstmis wordt gevierd.
Chandeleur was al een feestdag van de Romeinen en de Kelten. Het is een speciaal feest om de terugkeer van het licht te vieren.
Chandeleur komt van het Latijnse woord “candela” en chandelle, het Franse woord voor “kaars”. Vroeger gingen alle gelovige mensen dan in een optocht naar de kerk om een speciale gezegende kaars te halen. Deze werden brandend gehouden om het licht uit te drukken en om boosaardigheid, onweer en de dood te verbannen. Bovendien om goede voortekens aan te roepen op de winterzaaiingen, zodat er de zomer daarop een goede oogst zou zijn en dus geluk zou brengen. De gezegende kaarsen werden daarna door de volgelingen meegenomen naar huis; om het huis te beschermen. Thuis werd het oude meel gebruikt door er crêpes van te bakken, symbool voor welvaart voor het komende jaar; de nieuwe oogst was immers dichtbij.
Maar waar komt de traditie vandaan om op die dag zoete of hartige pannenkoeken te eten?
Het was paus Gelasius I die als eerste deze herdenking bij kaarslicht associeerde. Hij zou fakkeloptochten hebben georganiseerd tijdens deze speciale mis. Duizenden enthousiaste pelgrims gingen naar Rome. Uitgehongerd kwamen ze daar aan. Om die menigte te voeden was goedkoop en gemakkelijk te bereiden voedsel nodig: door meel, melk, eieren door elkaar te mengen en te bakken had je snel een stapel pannenkoeken voor alle hongerigen. De pannenkoeken werden vervolgens uitgedeeld aan de pelgrims om aan te sterken.
Dat zou verklaren waarom we op die dag pannenkoeken eten!
Er wordt ook gezegd dat de pannenkoeken door hun ronde en gouden vorm, doen denken aan de zonneschijf en de terugkeer van de lente oproepen na de donkere en koude winter.
Enkele rituelen:
Om onheil voor het komende jaar af te wenden, moet de crêpe in de pan meermaals gekeerd worden door hem in de lucht te gooien.
Een andere traditie is om de crêpe te bakken met de rechterhand terwijl men in de linkerhand een muntstuk heeft voor geluk en welvaart in het komende jaar.
Voor anderen is het voldoende om niets bijzonders te doen met de gouden schijven, oftewel pannenkoeken gewoon opeten. Zo eren ze de graanoogst en voorkomen ze dat de oogst van het vorige jaar, in de vorm van meel, bederft. Er zijn immers crêpes van gebakken!
