Te hoge cholesterol concentratie in het bloed en dan………(1)
Dr. Wietze B.M. Erich, arts-fysioloog.
Wietze zal periodiek relevante medische informatie in Eau de Vie publiceren, waarvoor wij hem zeer erkentelijk zijn. Wietze zet zich in voor Nederlanders wonend in Frankrijk inzake medische zorg: zie www.fanf.fr en www.cmunf.fr.
Introductie
Om tot een goed begrip te komen over de betekenis van een te hoge cholesterol concentratie in het bloed en de behandeling daarvan wordt in dit eerste bericht de huidige problematiek geschetst. Om meer inzicht te verwerven is het zinvol vervolgens in te gaan op de betekenis van cholesterol in ons lichaam; dus de fysiologie van het cholesterol. In een tweede artikel (mei 2019) wordt ingegaan op de invloed van een te hoge cholesterol concentratie al dan niet gecombineerd met overige risicofactoren op het ontstaan van hart- en vaatziekten, en in een derde artikel (juni 2019) wordt de behandeling van zo’n te hoge cholesterol concentratie met nadruk op het al of niet gebruiken van statines, wereldwijd de meest voorgeschreven medicijnen aan de orde gesteld. Een industrie van 100 miljard dollar! Maar in de literatuur wordt in vele gevallen het nut hiervan ter discussie gesteld.
Iedereen kent het begrip cholesterol. Het wordt geassocieerd met hart- en vaatziekten als de concentratie te hoog is in het bloed vanwege het zogenaamde kwade cholesterol: LDL-cholesterol. Heel vaak wordt dan door artsen cholesterolverlagende middelen voorgeschreven: de “statines”. In Nederland gebruiken ongeveer 1,5 miljoen mensen dagelijks deze statines. Dat zou tot vermindering leiden van genoemde hart- en vaatziekten. Veel onderzoek over de effecten van deze statines komen uit de koker van de farmaceutische industrie en de voedingsmiddelenindustrie. Het betreft vaak discutabel onderzoek met als doel vooral het effect van cholesterolverlaging te promoten. Geldgewin ligt hieraan ten grondslag. Zoals reeds is aangegeven gaat het om een industrie van 100 miljard dollar: de best verkochte medicijnen ter wereld!!
Onafhankelijk onderzoek laat zien dat het gebruik van statines afhankelijk moet zijn van de medische situatie van de persoon in kwestie. Enerzijds wordt aangegeven dat statines zelf weinig of geen invloed hebben op het risico van ontstaan van hart- en vaatziekten terwijl de indrukwekkende lijst van mogelijke bijwerkingen de quality of life ernstig negatief kunnen beïnvloeden. Het primair trachten van het verlagen van de cholesterol spiegel in het bloed via een “natuurlijke wijze” heeft dan zeker de voorkeur: Het promoten van een gezonde leefstijl. Anderzijds wordt in bepaalde gevallen juist de voorkeur gegeven aan het gebruik van statines. Dan handelt het om reeds bestaande hart- en vaatziekten en de combinatie met andere risicofactoren zoals roken, hoge bloeddruk en bestaande suikerziekte.
Fysiologie van het cholesterol
Cholesterol is voor het lichaam een belangrijke stof en vervult diverse functies.
Ons lichaam heeft cholesterol hard nodig als bouwstof voor de membranen van de lichaamscellen en fungeert het als isolatiemateriaal voor de zenuwbanen en het elektrisch actieve hersenweefsel. Ook is cholesterol nodig voor de productie van belangrijke hormonen zoals geslachtshormonen en bijnierschorshormonen, vitamine D en galvloeistoffen. We kunnen niet zonder cholesterol.
De lever produceert ruim 80% van het totale cholesterol in ons lichaam, slechts een kleine 20% halen we uit onze voeding. Cholesterol en vetten (triglyceriden) worden lipiden genoemd en in het lichaam getransporteerd gebonden aan een eiwit (een proteïne) omdat deze stoffen niet oplosbaar zijn in water. Qua naamgeving wordt onderscheid gemaakt, afhankelijk van de dichtheid (massa per volume eenheid) tussen chylomicronen, very low densitylipoproteïne (VLDL), low densitylipoproteïne (LDL), en high densitylipoproteïne (HDL).
Onze lever produceert cholesterol op aanvraag van het lichaam. Aldaar wordt dit cholesterol verpakt in een VLDL-deeltje te samen met triglyceriden en aan het bloed afgegeven. De triglyceriden worden afgegeven aan de weefsels en zo gaan de VLDL deeltjes over in LDL-deeltjes die het cholesterol aan de cellen afgeven. Overtollig cholesterol in de weefsels wordt gebonden aan het circulerend HDL dat geproduceerd wordt in de lever en de darm. Dit cholesterol wordt in de lever uit het bloed gehaald en afgevoerd via de gal. Ook via de darm wordt op deze wijze dit cholesterol afgevoerd.
Overzicht van het LDL-cholesterol transport (shuttle) naar de weefsels en het HDL-cholesterol transport.
Het LDL wat in de bloedbaan blijft wordt uiteindelijk opgenomen door macrofagen: cellen die dit vettige materiaal omsluiten in een poging het te verwijderen. Het gevolg is dat de cel zich vult met vetten. Deze geven de macrofagen een schuimachtig uiterlijk en kunnen dan een rol spelen bij de opbouw van atherosclerotische plaques, hetgeen gewoonlijk geassocieerd wordt met een verhoogd risico op hartaanvallen en beroertes. Vervolg: mei 2019
De website van de Nederlandse Hartstichting geeft het volgende overzicht van de diverse cholesterolwaarden:
Je cholesterolgehalte wordt bepaald met een bloedtest. Uit die test komen verschillende cholesterolwaarden. Dit zegt iets over je risico op hart- en vaatziekten. Daarnaast kijkt de arts ook naar andere risicofactoren, zoals een hoge bloeddruk, roken, overgewicht en diabetes.
Wat wordt er gemeten?
Uit de test komt een waarde voor het totale cholesterol. Daarnaast worden ook het LDL-, HDL- en het triglyceridengehalte van het bloed gemeten. Vooral een verlaagd HDL samen met een verhoogd LDL of verhoogd triglyceridengehalte is ongunstig voor het risico op hart- en vaatziekte.
Totaal cholesterol
Een cholesterolgehalte lager dan 5,0 mmol/l is wenselijk. Een cholesterolgehalte boven de 8,0 mmol/l is sterk verhoogd.
LDL-cholesterol
Het LDL-cholesterol wordt ook wel het slechte cholesterol genoemd. Daarom moet deze waarde zo laag mogelijk zijn. De gewenste waarde voor het LDL is 2,5 mmol/l of lager.
HDL-cholesterol
Het HDL-cholesterol is het goede cholesterol, want het helpt bij het opruimen van het cholesterol uit het bloed. Een hoger HDL is dus beter. Hiervoor geldt geen streefwaarde. Een HDL van meer dan 1,0 mmol/l voor mannen en meer dan 1,2 mmol/l voor vrouwen wijst op een lager risico op hart- en vaatziekten.
Triglyceriden
Ook voor het triglyceridengehalte geldt geen streefwaarde. Een waarde lager dan 1,7 mmol/l wijst op een lager risico op hart- en vaatziekten.
Hoog cholesterol
Je hebt een hoog cholesterol als het totaal cholesterol hoger is dan 5 mmol/l of het LDL-gehalte hoger is dan 2,5 mmol/l.
Is je cholesterol verhoogd? Dan bepaalt de arts of er een behandeling nodig is. Niet iedereen krijgt direct medicijnen. De arts kijkt ook naar andere risicofactoren, zoals een hoge bloeddruk, roken, diabetes en overgewicht.
Ook kijkt hij naar de verhouding tussen het totaal cholesterol en het HDL-cholesterol. Dit is de cholesterolratio. Dit getal is een betere voorspeller voor het risico op hart- en vaatziekten dan de totale cholesterolwaarde. Hoe lager de ratio, hoe beter. Door gezond te leven kun je je cholesterol verlagen en je risico verlagen.
Erfelijk hoog cholesterol
Bij sterk verhoogde cholesterolwaarden moet worden gedacht aan Familiaire Hypercholesterolemie (FH), of erfelijk hoog cholesterol. Dit geldt bij een totaal cholesterol hoger dan 8 mmol/l of LDL hoger dan 5 mmol/l.
Dr. Wietze B.M. Erich