Dr. Wietze B.M. Erich, arts-fysioloog.
Wietze zal periodiek relevante medische informatie in Eau de Vie publiceren, waarvoor wij hem zeer erkentelijk zijn. Wietze zet zich in voor Nederlanders wonend in Frankrijk inzake medische zorg: zie www.fanf.fr en www.cmunf.fr.
Introductie
Een hoge bloeddruk is de grootste, maar vaak onderschatte risicofactor van hart- en vaatziekten. Eén op de vier Nederlanders heeft een te hoge bloeddruk en boven de zestig jaar zelfs één op de twee. Hoge bloeddruk voel je niet. Het is een sluipmoordenaar. Vooral in combinatie met een te hoog LDL-cholesterolconcentratie in het bloed. Het zo vroeg mogelijk opsporen van een te hoge bloeddruk (hypertensie) is zeer belangrijk. Zodra de huisarts hypertensie vaststelt en na het instellen van de behandeling door hem/haar, zal het zelf periodiek meten van de bloeddruk bijdragen tot een optimale behandeling waardoor ernstige complicaties zoals hartinfarct, beroerte en nierfalen vermeden kunnen worden.
Het eerste deel gaat over bloeddruk en het meten daarvan. Het tweede deel behandelt de rol van het zout bij de regulatie van bloeddruk. Vervolgens wordt in deel 3 ingegaan op de vraag: “wat is een te hoge bloeddruk”: oorzaken en gevolgen. Tenslotte wordt in deel 4 de therapie en mogelijke preventie behandeld.
Bloeddruk
Bloeddruk is de druk die wordt uitgeoefend op de wanden van de bloedvaten. Het hart pompt constant bloed door de grote slagaders naar de weefsels. Bij elke hartslag varieert de bloeddruk in de grote slagaderen tussen een maximum (systolische) en een minimum (diastolische) druk. Dit is in onderstaand figuur weergegeven.
Vervolgens daalt de druk in de kleine slagadertjes (arteriolen) in de weefsels. Het bloed wordt vervolgens weer naar het hart getransporteerd.
Daarnaast varieert het bloeddrukniveau gedurende de dag. Bijvoorbeeld ’s nachts is de bloeddruk relatief laag. Bij het opstaan loopt de bloeddruk op om in de loop van de dag weer wat te dalen. Aan het einde van de dag stijgt de bloeddruk weer. Dat is globaal het ‘dagritme’ van de bloeddruk.
Meten van de bloeddruk
In onderstaand figuur is de klassieke vorm van bloeddruk meten weergegeven. Een manchet wordt aan de bovenarm bevestigd waarin lucht gepompt wordt. Op een ge-
geven moment is de druk in de manchet hoger dan de maximale druk in de arterie van de bovenarm. Hierdoor stopt de bloedstroom. Door nu langzaam lucht te laten ontsnappen ontstaat een moment dat de druk in de manchet weer toelaat dat bloed gaat stromen in het bloedvat. Deze druk wordt de systolische druk genoemd. Dit moment gaat gepaard met een toon, een zogenaamde Krotkoff toon, die te beluisteren is met behulp van een stethoscoop. Door dan de druk te verlagen door langzaam lucht te laten ontsnappen uit de manchet ontstaan de overige Krotkoff tonen. Op het moment dat de laatste toon verdwijnt is het bloedvat geheel open en is de laagste druk bereikt: de diastolische druk.
Bekijk ook het filmpje op internet door op deze link te klikken.
Tegenwoordig bestaan er geavanceerde bloeddrukmeters waarbij geen stethoscoop meer nodig is. Dat maakt het mogelijk om thuis op simpele wijze de bloeddruk te kunnen meten. Zie onderstaand model.
Zoals aangegeven varieert een normale systolische bloeddruk tussen de 120 en 130 mm Hg. Een lagere waarde vormt in het algemeen geen probleem, ergo het wordt gezien als een optimale bloeddruk. Een te lage systolische bloeddruk < 90 mm Hg komt soms ook voor. Dit valt buiten het bestek van deze serie.
Wel dient opgemerkt te worden dat de bloeddruk gemeten door de huisarts, de zogenaamde spreekkamermeting, vaak wat hoger is in vergelijking met de thuismeting; dus de druk die “normaal” aanwezig is. Wel dient de thuismeting aan bepaalde eisen te voldoen.
Zie hiervoor: thuisarts.nl en/of hartstichting.nl of klik hier en/of hier.
Aangegeven wordt dat de systolische bloeddruk in ieder geval kleiner moet zijn dan 140 mm Hg (streefwaarde) en de diastolische druk kleiner dan 90 mm Hg anders is behandeling wel nodig. In deel 3 en 4 wordt hier nader op ingegaan. In de recente Richtlijn CardioVasculair RisicoManagement (CVRM mei 2019) wordt aangegeven dat overwogen kan worden om de streefwaarde van < 140 mm Hg te verlagen naar < 130 mm Hg als sprake is van aanwezigheid van extra risicoverhogende factoren zoals diabetes en chronische nierschade. Verhoging van de streefwaarde van < 150 mm Hg kan worden overwogen bij vergevorderde ouderdom of kwetsbaarheid bij minder vergevorderde ouderdom.
Dr. Wietze B.M. Erich,
28 juni 2019