Te hoge cholesterol concentratie in het bloed en dan....(4)

Preventie en Behandeling

Dr. Wietze B.M. Erich, arts-fysioloog.
Wietze zal periodiek relevante medische informatie in Eau de Vie publiceren, waarvoor wij hem zeer erkentelijk zijn. Wietze zet zich in voor Nederlanders wonend in Frankrijk inzake medische zorg: zie www.fanf.fr en www.cmunf.fr.

Inleiding:
In de voorafgaande drie delen over “een te hoge bloeddruk en dan….” is aangegeven dat hoge bloeddruk de grootste maar vaak onderschatte risicofactor is van hart- en vaatziekten (HVZ). Hoge bloeddruk (hypertensie) voel je niet. Het is een sluipmoordenaar. Vooral in combinatie met een te hoog LDL-cholesterolconcentratie in het bloed en/of roken. Het zo vroeg mogelijk opsporen van hoge bloeddruk is zeer belangrijk.

Het (vroeg) opsporen van hypertensie komt in de praktijk vaak neer op het meten van de bloeddruk door de huisarts bij een consult of bij een keuring. Recent heeft ook de Nederlandse Hartstichting actie gevoerd om actief de bloeddruk te laten meten of gewoon zelf een bloeddrukmeter voor dit doel aan te schaffen.

Het begrip bloeddruk en het meten daarvan is in deel 1 beschreven. In deel 2 wordt nader ingegaan op de relatie zout en bloeddruk en de rol van zout bij te hoge bloeddruk. En deel 3 gaat over oorzaken en gevolgen van een te hoge bloeddruk. Duidelijk wordt dan dat in 90 tot 95% van de gevallen van hypertensie de oorzaak niet bekend is, vooral vanwege het feit dat de regulatie van de bloeddruk afhankelijk is van zeer veel factoren die elkaar ook nog beïnvloeden. Wel is uit onderzoek naar voren gekomen dat te hoge bloeddruk ook samenhangt met bepaalde leefstijl zoals roken, te veel alcoholgebruik, bepaald dieet, overgewicht, bewegingsarmoede en stress.

Preventie:
Uit het voorafgaande kan dan afgeleid worden dat “preventie van hypertensie” met name gericht is op het adviseren en realiseren van een gezonde leefstijl; dus een niet medicamenteuze behandeling. Men spreekt dan van primaire preventie en in de geneeskunde verstaat men hieronder die maatregelen die ten doel hebben een eerste ziekte-episode te voorkomen, waarbij dus in principe gezonde mensen, vaak zelfs zonder klachten, worden behandeld. Een voorbeeld is dus de behandeling van hoge bloeddruk of een hoog cholesterol, om het later optreden van onder andere hartinfarct en beroerte te voorkomen. Onvoldoende resultaat bij aanpassing van de leefstijl bij te hoge bloeddrukwaarden is medicamenteuze behandeling noodzakelijk. Het gaat hier om een reeks van bloeddrukverlagers die ingrijpen op één van de factoren betrokken bij de regulatie van de bloeddruk. Daarnaast is medicamenteuze behandeling noodzakelijk om verdere complicaties te voorkomen bij reeds bestaande ziekten zoals bijvoorbeeld angina pectoris, hart- of herseninfarct. Bestrijding van hypertensie (maar ook hoge LDL-cholesterol-concentraties) is dan aan de orde. Men noemt dit secundaire preventie.

Ook de Nederlandse Hartstichting geeft via de brochure “Hoge bloeddruk” uitgebreide informatie (zie hiervoor onderstaande link).

Niet medicamenteuze behandeling:
De niet medicamenteuze behandeling richt zich vooral op een gezonde leefstijl. Kort samengevat betekent dat:

  • Niet roken
  • Voldoende bewegen
  • Gezonde voeding inclusief beperkt gebruik van zout en verzadigde vetten: vermijden van te veel alcoholconsumptie en stress

Ad roken:
Uit een reeks van onderzoeken is duidelijk een verband aangetoond tussen roken en hoge bloeddruk. Bovendien veroorzaakt nicotine beschadigingen in de wand van arteriën waardoor het proces van atherosclerose bevorderd wordt. Deze wanden worden daardoor ook stijver hetgeen invloed heeft op de perifere weerstand en dus de bloeddruk. Stoppen met roken doet de bloeddruk weer verlagen.

Ad bewegen:
Inactiviteit blijkt vaak samen te gaan met een verhoging van de bloeddruk en is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. Daarentegen blijkt regelmatig bewegen de bloeddruk te verlagen. Bewegen is in feite ook een training van het hart en de bloedvaten. Immers het verhoogt de circulatie door de spieren waardoor het hart extra arbeid moet verrichten en de arteriën dit bloed verwerken. Het proces van stijver worden verloopt dan minder snel over de jaren gezien.

Uit onderzoek blijkt om tenminste 30 minuten per dag, 3 tot 5 maal per week te bewegen. Bij een start, als nog niet veel aan beweging wordt gedaan, is het verstandig om 30-45 minuten per dag op te delen in 3 segmenten van 10 tot respectievelijk 15 minuten per dag.

‘s Ochtends 10 minuten wandelen, ‘s middags 10 minuten wandelen en ‘s avonds 10 minuten wandelen. Na verloop van tijd is het dan mogelijk dit op te voeren door wat intensiever te lopen c.q. hard te lopen. Dit kan verder aangevuld worden met wat krachttraining. Bij ouderen zijn balansoefeningen belangrijk om het vallen tegen te gaan. Zie lichaamsbeweging niet als een verplicht tijdverdrijf, zie het als een hele belangrijke investering in gezondheid.

 

Ad Gezonde voeding: inclusief beperkt gebruik van zout en verzadigde vetten; vermijden van te veel alcoholconsumptie en stress:

Dit is een veel omvattend onderwerp. Interessante en uitgebreide informatie is te vinden in de brochure “Hoge bloeddruk” van de Nederlandse Hartstichting. Klik hier en download de brochure.

Medicamenteuze behandeling:
Zoals gesteld is bij onvoldoende resultaat bij aanpassing van de leefstijl bij te hoge bloeddrukwaarden of het trachten te vermijden van complicaties bij bestaande cardiovasculaire ziekten, medicamenteuze behandeling nood-zakelijk. Het gaat hier om een reeks van bloeddrukverlagers die ingrijpen op één van de factoren betrokken bij de regulatie van de bloeddruk. In deel 3 is dat beschreven, ook aan de hand van onderstaand schema:

Het zijn dus de medicijnen die ingrijpen op een van de factoren die de perifere weerstand beïnvloeden inclusief de functie van de nieren in dit geheel, bijvoorbeeld diuretica, ACE-remmers, AngiotensineII-remmers, of medicijnen die ingrijpen op factoren die de pompfunctie van het hart reguleren, bijvoorbeeld bètablokkers.

In de eerder genoemde brochure van de Nederlandse Hartstichting wordt een kort overzicht gegeven van deze medicijnen die hieronder ook is weergegeven.

Plastabletten (diuretica):
Plastabletten zorgen ervoor dat je via je urine meer vocht verliest. Door de daling van de hoeveelheid vocht in de bloedvaten, daalt de bloeddruk. Urine bevat ook kalium. Als je plastabletten gebruikt is het daarom extra belangrijk dat je goed op je voeding let en gevarieerd eet met ook kaliumrijke producten zoals aardappelen, groenten, fruit en zuivelproducten.
De arts kan je ook kalium sparende plastabletten voorschrijven. Deze worden bijna altijd in combinatie met een ander plastablet gegeven.

Opmerking: Diuretica zorgen ervoor dat de nieren wat meer natrium uitscheiden. Dit natrium trekt water mee. Hierdoor neemt het bloedvolume c.q. het extracellulair volume. Dit doet de bloeddruk wat dalen

Bètablokkers:
Bètablokkers verlagen de hartslag. Hierdoor hoeft het hart minder hard te werken en neemt de druk op de wanden van de bloedvaten af. Heb je astma of COPD (chronische longziekte)? Dan zijn bètablokkers minder geschikt. Ze kunnen namelijk een astma-aanval veroorzaken of verergeren.

Calcium blokkerende middelen:
Alle spieren in het lichaam hebben calcium nodig om samen te trekken. Het hart en de spiertjes in de bloedvaten ook. Maar te veel calcium zorgt voor problemen. Calcium blokkerende middelen zorgen ervoor dat er minder calcium in de spiertjes van de vaatwanden komt, zodat ze minder samentrekken. De bloedvaten worden hierdoor wijder, waardoor de bloeddruk daalt.

ACE-remmers:
ACE (angiotensine-converting enzym) is een stof in het lichaam die de bloed-vaten vernauwt. ACE-remmers verwijden de bloedvaten juist. Hierdoor daalt de bloeddruk.

Angiotensine II-remmers:
Angiotensine is een hormoon in het lichaam. Dit hormoon werkt bloeddrukverhogend en vaatvernauwend. Angiotensine II-remmers blokkeren dit effect en zorgen ervoor dat de bloedvaten verwijden. Daardoor daalt de bloeddruk.

Overleg met je arts:
Bloeddrukverlagende medicijnen worden meestal langere tijd voorgeschreven. Medicijnen hebben het beste resultaat als je ze volgens voorschrift inneemt. Langdurig gebruiken van medicijnen is makkelijker vol te houden als je weet wat je van je medicijn kunt verwachten. Vraag aan je arts welke bijwerkingen het medicijn heeft en bij welke bijwerkingen je contact moet opnemen met je arts. Verander de voorgeschreven dosis nooit op eigen initiatief en stop niet zelf met de behandeling.

Je kunt ook bij je apotheek terecht voor advies en vragen over je medicijnen. De apotheek kan je ook een overzicht van al je medicijnen geven. Zoek je informatie over medicijnen op internet, ga dan naar de website van de apothekers: www.apotheek.nl

Dr. Wietze B.M. Erich
26 augustus 2019